Bu haftanın en önemli haberi, Open edX Lilac sürümünün duyurulmuş olması. Bu yeni sürümün neler getirdiğini size anlatmayacağım. Onun yerine; Open edX’in kan, ter ve gözyaşı içeren bir yanından bahsedeceğim: Yerelleştirme!
Ekşisözlük’ten bir alıntıyla işe başlayayım:
Yerelleştirme, uluslararası bir ürünün bir ülke pazarına girerken markasında, ambalajında, kokuda tatta uygun değişiklikleri yapmasıdır. Örneğin, birer kozmetik ürünü olan Axe ve Elseve, global pazarda Lynx ve Elvive’nin Türkiye’ye göre yerelleştirilmiş halleridir. Avrupa kaynaklı bir bilgisayar oyunu Amerikan pazarına girerken yapay zeka faktörünü düşürür, sonsuz can gibi opsiyonlar koyar. Aynı şekilde 4 parmaklı oyun kahramanları, Japonya’da pazara girerken (Yakuza olayı, malum.) 3 ya da 5 parmaklı oluverirler.
Coca-Cola, Türkiye’de ramazan sofralarının vazgeçilmez bir parçası olur. Âlemlerin kralı Starbucks İtalya’da gaz ocağında ağır ateşte pişen espresso, Türkiye’deyse çay ve simit satar!
Yazılımlar da biraz böyledir. Bir yazılımın arayüzünü Türkçe’ye çevirirken asla birebir çevirmemeli, mümkün mertebe yerelleştirmelisiniz. İfadelerin “Türkçe mealini” bulmalı, yerelleştirmeniz dört bir yanı “hassasiyetler diyarı” olan cennet vatanımızın konjonktür ve jargonuna da uyumlu olmalıdır.
Don’t move it, i like to move it move it!
“Şunun şurasında bir eğitim yazılımının çevirisini yaptın, amma tatava yaptın” dediğinizi duyar gibiyim. Ah, be canım…
Alimallah, daha ilk kelimede çarpılırsınız. Course kelimesini öyle kafanıza göre “Kurs” diye çeviremezsiniz! “Course” kelimesi bir anlam kaymasına uğramıştır Türkiye’de. Türkiye’de üniversitede kurs değil, ders seçersiniz!
İngilizce’de hata mesajı çıkar karşınıza: “Oops, failed to create user!”. Buyrun, buradan yakın! Opps ne lan? Bunu “Amanın! Kullanıcı oluşturmada başarısız olundu!” diye çevirirsiniz. Kusura bakmayın ama çevirmenlerin de bazen eğlenmeye hakkı var :).
Sizden önceki çevirmen “Payment processor” stringini “Ödeme mikroişlemcisi” diye çevirmiştir. Üç gün kafayı yersiniz, “Ulan Open edX’in e-ticaret modülünde mikroişlemciye özel bir komut seti mi var?” diye. Bir süre sonra jetonunuz düşer. Bahsedilen şey, “Ödeme Aracı Kurumu” yani PayPal’dir!
Bu gözler ne çeviriler gördü… Open edX’ten birkaç müstesna örneği sizler için aşağı ekliyorum:
- Markdown Editing Help = Fiyat Düşüşü Düzenleme Yardımcı (Doğrusu, Markdown İşaretleme Dili Yardımı)
- Horizontal Rule = Yatay Kural (Doğrusu, Yatay Çizgi)
- Course Run = Dersi Yürüt (Doğrusu, Ders Yayın Zamanı ya da yerine göre Ders Yayını)
Her sürümde tekrarlanan yerelleştirme macerası
Open edX yaklaşık 52 bin sözcük, 6-7 bin kadar da dizgeden oluşuyor. Bu arada bu rakamların sadece bir sürümde kullanılan stringlere ait olduğunu ekleyeyim. Geliştirme ağacı (trunk) yani bir sonraki sürüme girmesi muhtemel olan “openedx-platform” çevirileri, bunun yaklaşık iki katı. Her bir yeni sürümde arayüzün yaklaşık yüzde 20-25’i baştan aşağı değişiyor!
Bir başka deyişle, canınızı dişinize takarak yüzde 97-98’lere kadar getirdiğiniz Türkçe yerelleştirme oranı, bir sonraki sürümde bir anda yüzde 70’e düşüyor. Kısacası, nankör iş bu yerelleştirme işi…
Neyse, bu yazımızı güzel bir haberle bitirelim. 9 Haziran 2021 tarihinde yayınlanan Open edX Lilac sürümü, yüzde 97 civarında bir yerelleştirme/çeviri oranını yakaladı.
Yerelleştirmede sürçü lisan edersek affola!
(*) 90’lı yılların efsane İngilizce öğretmeni Mr. Füçır Tens’in çevirisiyle “Hareket yapma, hareketin allahını görürsün!”
